Zakon jezuitów

Jezuici to zakon apostolski w Kościele Katolickim na prawie papieskim. Naszym charyzmatem jest duchowość ignacjańska, szerzenie wiary, wychodzenie na granice życia, praca tam, gdzie posyła Ojciec Święty i gdzie rzeczywistość stawia nowe wyzwania przed Kościołem. Żyjemy i działamy Ad maiorem Dei gloriam czyli "Na większą chwałę Bożą". Obecnie na całym świecie zakon liczy ponad 17 tysięcy jezuitów. To najliczniejszy zakon męski, z prawie 500-letnią tradycją, który działa w ponad 100 krajach na wszystkich kontynentach. Jezuici prowadzą szkoły, uniwersytety, instytuty, szpitale. Obecnie mamy około 200 uczelni wyższych w 70 krajach świata. Mamy też swoje media. Papież Franciszek - o. Jorge Maria Bergoglio SJ - wstąpił do jezuitów jako człowiek dojrzały i wykształcony - w wieku 22 lat po ukończeniu studiów z chemii. Do momentu święceń kapłańskich (w wieku 33 lat) zdobył jeszcze dyplom z filozofii, teologii i ukończył studia z zakresu literatury i psychologię.

Historia jezuitów sięga XVI wieku. Zakon założył hiszpański (z kraju Basków) rycerz Ignacy Loyola (1491-1556), który studiując w Paryżu na Sorbonie wspólnie z grupą zaprzyjaźnionych studentów złożył w sierpniu 1534 roku śluby zakonne na paryskim wzgórzu Montmartre. Zakon jezuitów oficjalnie zwany Towarzystwem Jezusowym (po łacinie Societas Iesu, stąd skrót SJ lub SI umieszczany po nazwiskach jezuitów) uroczyście zatwierdził w 1540 roku papież Paweł III. Jezuici w myśl hasła Sentire cum Ecclesia (odczuwania z Kościołem) ślubowali wierność zarówno przełożonym w zakonie, jak i papieżowi. Szczególne przywiązanie jezuitów do wspierania papieża wyróżnia ich spośród innych zakonów. Jako jedyny zakon obok trzech ślubów zakonnych – ubóstwa, posłuszeństwa i czystości, składają czwarty – posłuszeństwa papieżowi w sprawach misji.

Zakon wydał uczonych we wszystkich gałęziach wiedzy, wielkich teologów, doktorów Kościoła [Piotra Kanizego i Roberta Bellarmina], 44 świętych oraz 139 błogosławionych. Jezuici rozpoczęli działalność w Polsce w 1564 r. w Braniewie. Sprowadzeni przez kard. Stanisława Hozjusza otworzyli w Braniewie pierwsze w kraju seminarium duchowne w duchu odnowy Kościoła i wskazań Soboru Trydenckiego. Głównym polem pracy jezuitów było szkolnictwo. Dalszy rozwój placówek nastąpił szybko. Zakładali szkoły w centrach życia politycznego i kulturalnego. Ponad 60 kolegiów jezuickich, których koroną była Akademia Wileńska, stanowiło większość szkolnictwa wyższegoi średniego w Polsce XVII i XVIII stulecia.

- Święci polscy jezuici:

  • św. now. Stanisław Kostka SJ - patron Polski, Litwy, archidiecezji łódzkiej i warszawskiej, diecezji chełmińskiej i płockiej, Gniezna, Lublina, Lwowa, Poznania, Warszawy, studentów, nowicjuszy jezuickich, polskiej młodzieży, dzieci, wspólnoty młodzieżowej „Magis”
  • św. o. Andrzej Bobola SJ herbu Leliwa (1591-1657) - święty Kościoła katolickiego, misjonarz,
    współautor tekstu ślubów lwowskich Króla Jana Kazimierza, męczennik za wiarę, patron Polski, diecezji pińskiej, wileńskiej, łomżyńskiej, płockiej i warmińskiej, białostockiej, drohiczyńskiej, Czechowic-Dziedzic, archidiecezji Warszawskiej, kolejarzy
  • św. o. Melchior Grodziecki SJ - patron archidiecezji katowickiej
  • św. br. Albert Chmielowski (był przez krótki czas w zakonie - w nowicjacie)

- Błogosławieni polscy jezuici:

  • bł. o. Jan Beyzym SJ - misjonarz Madagaskaru, apostoł trędowatych

- Polscy jezuici jako słudzy Boży (u których stwierdzono heroiczność cnót i rozpoczęto proces beatyfikacyjny):

  • o. Piotr Skarga SJ - Piotr Powęski herbu Pawęża (1536-1612) - teolog, pisarz i kaznodzieja, czołowy polski przedstawiciel kontrreformacji, kaznodzieja nadworny Zygmunta III Wazy, rektor Kolegium Jezuitów w Wilnie, pierwszy rektor Uniwersytetu Wileńskiego
  • męczennicy II wojny światowej (o. Stanisław Bednarski SJ, o. Józef Cyrek SJ, o. Kazimierz Dembowski SJ, o. Stanisław Felczak SJ, o. Franciszek Kałuża SJ, br. Stanisław Komar SJ, o. Michał Malinowski SJ, o. Marian Morawski SJ, kl. Jerzy Stanisław Musiał SJ, o. Stanisław Podoleński SJ, o. Edmund Roszak SJ, o. Czesław Sejbuk SJ, kl. Stanisław Sewiłło SJ, o. Adam Sztark SJ, o. Władysław Wiącek SJ, kl. Bronisław Wielgosz SJ, br. Jan Zając SJ)
  • o. Walter Ciszek SJ

- Polscy jezuici cieszący się kultem, a proces beatyfikacyjny jest przygotowywany:

  • o. Józef Andrasz SJ
  • o. Józef Kozłowski SJ

- Polscy jezuici zmarli śmiercią męczeńską:

  • o. Wojciech Męciński SJ (1598-1643)
  • o. Władysław Gurgacz SJ (1914-1949)

- Inni znani, wybitni polscy jezuici:

  • o. Jakub Wujek SJ (ur. 1541 w Wągrowcu, zm. 27.07.1597) - doktor teologii, rektor Akademii Wileńskiej, rektor kolegium jezuickiego w Poznaniu, autor katolickiego przekładu Wulgaty sykstyńskiej na język polski
  • o. Marcin Śmiglecki SJ (ur. 11 listopada 1563 we Lwowie, zm. 26 lipca 1618 w Kaliszu) - filozof, logik i teolog, polemista religijny, autor m.in. traktatu ekonomiczno-etycznego "O lichwie" (Wilno i Kraków 1596)
  • o. Karol Malapert SJ (1581–1630) - astronom
  • o. Konstanty Szyrwid SJ (?1579–1631) - pionier językoznawstwa
  • o. Mikołaj Smogulecki SJ (-1632) - autor dzieł matematyczno-astronomicznych w języku chińskim
  • o. Maciej Kazimierz Sarbiewski SJ herbu Prawdzic (1595-1640) - światowej sławy polski poeta neołaciński zwany polskim Horacym, teoretyk literatury epoki baroku, kaznodzieja nadworny Władysława IV
  • o. Grzegorz Knapski SJ (1564–1639) - pionier językoznawstwa
  • o. Mikołaj Łęczycki SJ (-1653)
  • o. Michał Boym SJ (-1659) - misjonarz, autor pierwszej topografii i atlasu flory chińskiej
  • o. Kasper Drużbicki SJ (-1660)
  • o. Adam Adamandy Kochański SJ (1631–1700) - matematyk ceniony przez najwybitniejszych uczonych ówczesnej Europy (m.in. Gottfrieda Leibniza i Anastazego Kirchera), z którymi prowadził korespondencję naukową
  • o. Stanisław Solski SJ (1622–1701) - pionier polskiej literatury architektonicznej. Wydał w 1690 Architekta polskiego – pierwszy polski podręcznik mechaniki. Był autorem Geometry polskiego. Oba dzieła napisane zostały w języku polskim. Wykształcenie zdobywał w Kaliszu, Poznaniu i w Akademii Krakowskiej. Po wstąpieniu do zakonu jezuitów wielokrotnie w l. 1658 – 1666 wyjeżdżał do Turcji, gdzie sprawował opiekę nad jeńcami chrześcijańskimi, a później wypełniał misje dyplomatyczne i wywiadowcze. W 1661 zasłynął demonstracją modelu maszyny wiecznego ruchu (perpetuum mobile) w Warszawie przed królem Janem Kazimierzem. Teoretyczne podstawy budowy urządzenia zawarł w pracy Machina exhibendo motui perpetuo... (Kraków, 1663). Autor kilku prac w języku łacińskim. Zyskał uznanie europejskiego środowiska naukowego. Jest uważany za prekursora ergonomii.
  • o. Gabriel Rzączyński SJ (1664–1737) - pionier polskiej literatury przyrodniczej
  • o. Kasper Niesiecki SJ (1682–1744) - opracował herbarz szlachty polskiej i przysłużył się historiografii
  • o. Franciszek Bohomolec SJ herbu Bogoria (1720-1784) - nauczyciel, redaktor, ojciec komedii polskiej, poeta, publicysta, tłumacz, wydawca - jeden ze współtwórców polskiego Oświecenia
  • o. Jan Bohomolec SJ herbu Bogoria (ur. 27.01.1724, zm. w 1795 r., pochowany na cm. Powązkowskim w Warszawie, Katakumby, rząd 168, miejsce 5: Joannis Bohomolec inw. 7563) - matematyk, filozof, czołowy przedstawiciel polskiego oświecenia
  • bp Adam Naruszewicz SJ (1733-1796) - biskup smoleński, potem łucki, poeta, publicysta, historyk, pisarz, współpracownik i nadworny poeta Stanisława Augusta Poniatowskiego, rzecznik reform, autor "Historii narodu polskiego", czołowy przedstawiciel polskiego oświecenia
  • o. Grzegorz Piramowicz SJ (1735-1801) - pedagog, działacz oświatowy, pisarz oświeceniowy i filozof pochodzenia ormiańskiego, sekretarz Komisji Edukacji Narodowej, czołowy przedstawiciel polskiego oświecenia
  • Franciszek Borgiasz Dionizy Kniaźnin (inna forma nazwiska Kniażnin) (ur. 4 października 1750 w Witebsku, zm. 25 sierpnia 1807 w Końskowoli) – poeta, dramatopisarz i tłumacz polskiego oświecenia. Pisał wiersze patriotyczne, religijne, ody, sielanki, erotyki, bajki i dramaty. Urodził się w rodzinie spolszczonej szlachty białoruskiej spod Smoleńska, jako syn Leona Ignacego i Anastazji. Kształcił się w kolegium jezuickim (do retoryki włącznie) w Witebsku. 15 sierpnia roku 1764 wstąpił do zakonu jezuitów i studiował w seminariach zakonnych w Połocku (nowicjat 1764/1765), Nieświeżu (nowicjat 1765/1766, studia: filozofia 1767/1768 – 1769/1770) i Słucku (studia: retoryka 1766/1767). Od 1770 roku pracował jako nauczyciel w kolegium warszawskim (ucząc kolejno w infimie majoris, gramatyce i syntaksie), a po kasacie zakonu jezuitów przeszedł (ze względu na brak święceń kapłańskich i ślubów profeskich) do stanu świeckiego i został sekretarzem Adama Kazimierza Czartoryskiego. Od 1781 do 1783 roku pracował w bibliotece Załuskich, następnie przebywał na dworze Czartoryskich w Puławach.
  • o. Marcin Poczobutt-Odlanicki SJ (1728–1810) - astronom
  • o. gen. Tadeusz Brzozowski SJ (1820) - wybrany w 1805 r. na V Kongregacji "przejściowej" na Białej Rusi, a w 1814 r. zatwierdzony na urzędzie generała jezuitów przez papieża dla przywróconego na całym świecie zakonu, który sprawował do 1820 r.
  • abp Jan Paweł Woronicz SJ (-1829) - arcybiskup warszawski, prymas Królestwa Polskiego, poeta, kaznodzieja
  • o. Maksymilian Ryłło SJ (-1848) - apostoł bliskiego Wschodu
  • o. Karol Bołoz Antoniewicz SJ herbu własnego (ur. 6 listopada 1807 w Skwarzawie k. Lwowa, zm. 14 listopada 1852 w Obrze) - Pochodził z ormiańskiej rodziny Józefa i Józefy z Nikorowiczów. W 1827 r. ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie we Lwowie. Brał czynny udział w powstaniu listopadowym. W 1833 r. wstąpił w związek małżeński z Zofią Nikorowicz i miał z nią pięcioro dzieci. Po przedwczesnej śmierci ich dzieci opiekował się chorymi i opuszczonymi, zamieniając swój dwór w Skwarzawie na szkołę i szpital, a po śmierci żony wstąpił do zakonu jezuitów. Zasłynął jako kaznodzieja i misjonarz, szczególnie podczas rozruchów chłopskich w 1846 r. zwalczał pijaństwo oraz inicjował akcje charytatywne. Po rozproszeniu jezuitów galicyjskich w 1848 r. głosił kazania w Krakowie, na Podkarpaciu, na Śląsku, a w końcu w Poznańskiem. Zorganizował w Obrze placówkę jezuicką, której był pierwszym przełożonym. Niosąc pomoc zarażonym na cholerę sam padł ofiarą epidemii.
  • o. gen. Włodzimierz Ledóchowski SJ (-1942) - XXVI generał zakonu jezuitów w latach 1915–1942    
  • br. Edmund Sobkowiak SJ (ur. 14.10.1910 w Zbrudzewie w diec. Poznańskiej, zmarł 15 sierpnia 1995 r. w Gdyni) - mistyk, przyjaciel gdyńskich nowicjuszy. Do zakonu wstąpił 26.02.1935. Przyjęty na coad. temp. form. 02.02.1946.
  • kard. Adam Kozłowiecki SJ (1911-2007)
  • Tomasz Młodzianowski, Daniel Pawłowski, Jan Morawski, Bartłomiej Nataniel Wąsowski, Stefan Łuskina, Jan Chrzciciel Albertrandi i Piotr Świtkowski zasłużyli się dla dziennikarstwa, Ignacy Nagurczewski dla historii literatury; Karol Wyrwicz dla geografii, Józef Rogaliński dla fizyki.

Jezuici w Polsce: jezuici.pl

Jezuici w Europie: jesuits.eu

Kuria Generalna jezuitów w Rzymie: sjweb.info

Myślisz o wstąpieniu do jezuitów? powolania.jezuici.pl